Tkwi w szczególe
Hej, bystra woda, bystra wodniczka,
DNA zwite jak sploty stryczka,
hej, mitochondria, jądra komórek
jak ukręcony na szyję sznurek.
Siedzą se tacy, myślą czy da się –
i tak się nie da, bo są na kwasie,
ubezwłasnowolnieni przez geny
jak wyrzucone na brzeg syreny.
Jedna synapsa drugiej synapsie
truje: „na instynkt lepiej załap się”.
Akson po cichu tak do aksona:
„co przekazane; trzeba wykonać.”
Możesz się zwijać, dwoić i troić,
i tak cię w końcu genom dogoni.
Możesz się zabić, narodzisz się nowy
(deoksyrybonukleinowy).
Warszawa, 20. III. 2010
Okoliczności wiersza
Banalna ta pioseneczka zajmuje stanowisko w starym i szacownym sporze o determinizm, który najpierw był sporem religijnym, a potem przyrodniczym (choć zarówno o bóstwie, jak i o „duchu natury” wiemy niewiele). Wskazywanie ukrytych cytatów, odniesień i żartów byłoby obrazą dla inteligencji P. T. Czytelników, pozwolę sobie tylko zauważyć, że z dwóch przyjętych pisowni DNA wybrałem „deoksy-”, a nie „dezoksy-”, a i w tytule tkwi coś, co każe sądzić, że spór jest jednak nie tylko przyrodniczej natury.
fot. Piotr SunderlandJacek Dehnel (ur. 1980, Gdańsk) – absolwent Polonistyki na UW w ramach Kolegium MISH. Mieszka w Warszawie. Poeta, prozaik, tłumacz. Wydał pięć tomów wierszy (m.in. „Żywoty równoległe”, 2004, „Brzytwa okamgnienia”, 2007, „Ekran kontrolny”, 2009) dwa zbiory opowiadań, powieść „Lala ”(2006) i cykl minipowieści „Balzakiana” (2008), zbiór krótkich próz o starych fotografiach „Fotoplastikon” (2009), a także dwa tomy przekładów: „Zebrane” Ph. Larkina (2008) i „Niosłem ci kanapeczkę” Karlisa Verdinsa (2009); był też redaktorem anglojęzycznej antologii „Six Polish Poets” (2009). Otrzymał wiele nagród i wyróżnień literackich, m. in. Nagrodę Fundacji im. Kościelskich (2005), Paszport Polityki (za 2006 rok) i nominacje do nagród Angelus (2007), Nike (2009 i 2010) i Cogito (2009). Felietonista portalu Wirtualna Polska (dział „Książki”) i „Polityki” (dział „Kawiarnia literacka”). Publikował w wielu czasopismach literackich, jego teksty przekładane były m.in. na niemiecki, hebrajski, włoski, angielski, baskijski, łotewski, litewski, ukraiński.