Jeszcze 1 minuta czytania

Irena Grudzińska-Gross

TO I OWO:
Pogotowie poetyckie: piosenka ślubna

Irena Grudzińska-Gross

Irena Grudzińska-Gross

We współczesnej obyczajowości amerykańskiej poezja jest uroczystym dodatkiem do ceremonii związanych z najważniejszymi wydarzeniami w życiu, szczególnie do ślubów i wspomnieniowych spotkań żałobnych. Krewni i znajomi piszą ody i epitalamia (wiersze ślubne), albo odświeżają swe słowa pożyczając te, które zostały już napisane. Poezja nadaje znamiona wzniosłości sytuacji, którą ma upiększać. Wiersz mówi: to nie codzienność. Wiele jest dobrej poezji, szczęśliwych sformułowań, które tylko czekają, żeby ich użyć. Ale słowa muszą być szczęśliwie dobrane. Muszą pasować do sposobu wyrażania się mówcy i temperatury uczuć.

Moja bliska przyjaciółka potrzebowała wiersza do błogosławieństwa na ślubie swojej córki. Panna Młoda jest dwujęzyczna, więc moja przyjaciółka chciała, by był to wiersz polski, ale z wersją angielską, jako że ślub odbywał się na Manhattanie i ogromna większość gości (w tym Tamilowie z Indii i Malezji) nie zrozumiałaby języka oryginału. Był to przypadek nagły.
Odwołała się do mnie jako do wielbicielki poezji. Znalazłam trochę dobrych epitalamiów, choć polscy poeci rzadko myśleli o udanej miłości. Ale jest dwóch poetów współczesnych, po których poezję od razu sięgnęłam, bo piszą wiersze miłosne o swoich żonach: Adam Zagajewski i Stanisław Barańczak.  (Żeby nie zabrzmieć naiwnie, powinnam była powiedzieć: dwóch poetów, których „adresatkami lirycznymi” wydają się być ich żony.)

Istnieje szczególnie piękny wiersz ślubny (zadedykowany przyjaciołom) napisany nie tak dawno przez Adama Zagajewskiego. Jedna z jego części – bardzo adekwatnie do okazji – brzmi tak:

Tylko w małżeństwie miłość i czas, 
odwieczni wrogowie, mogą stać się sojusznikami.
Tylko miłość i czas, jeśli się pogodzą, 
pozwalają nam zobaczyć drugiego człowieka
w jego tajemniczej, skomplikowanej istocie,
rozwijającej się powoli i pewnie, jak nowe miasto
na równinie lub wśród zielonych wzgórz.

Wiersz ten został świetnie przetłumaczony przez Clare Cavanagh, podaję więc ten sam fragment po angielsku:

Only in marriage do love and time,
eternal enemies, join forces.
Only love and time, when reconciled,
permit us to see other beings
in their enigmatic, complex essence,
unfolding slowly and certainly, like a new settlement
in a valley or among green hills.

Mamie Panny Młodej wiersz bardzo się podobał, ale jako że jest wysoko wyspecjalizowaną statystyczką, to spośród wierszy, które jej zaproponowałam, najbardziej przemówił do niej „Madrygał probabilistyczny” Stanisława Barańczaka. To co prawda nie wiersz ślubny, ale piękny wiersz miłosny, napisany z typowo Barańczakowską kombinacją zabawy i liryzmu. Nie mogłyśmy jednak znaleźć angielskiego tłumaczenia. Pod przymusem przetłumaczyłam niektóre linijki i mama Panny Młodej, statystyczka, była usatysfakcjonowana. Włączyła obie wersje do swojego błogosławieństwa i przeczytała je podczas zaślubin.

Nie był to jedyny wygłoszony tam wiersz, ale jako jedyny wiązał się z zawodem mówczyni – wyrażał ogromne – statystycznie mało prawdopodobne – szczęście, jakie się ma, spotykając idealną osobę, z którą chce się spędzić życie. Oto odpowiednie fragmenty, najpierw oryginał:

A szanse były jak kwadrylion
do jednego,
że chwila z miejscem się rozminą
i nic z tego;
że tu żyć będziesz, lecz dopiero
w przyszłej erze,
lub żyjesz dzisiaj, ale w Peru
czy w Canberze.

A szanse były jak kwadrylion
do jednego,
że czas i przestrzeń się pomylą,
i nic z tego;
że żyłaś obok, ale wcześniej,
sto lat temu;
lub żyjesz dzisiaj, ale w Trieście
albo w Peru.

I tłumaczenie:

And chances were like a quadrillion
to one
That places would be different
and nothing done;
That you would live here
but in a future era
Or you live now not here
but in Canberra.

And chances were like a quadrillion
to one,
That times will be different
and nothing done;
That you lived close
but in a former era,
Or you live now  in Peru
or Canberra.


Tekst dostępny na licencji Creative Commons BY-NC-ND 3.0 PL.


Tekst dostępny na licencji Creative Commons BY-NC-ND 3.0 PL.