Jeszcze 1 minuta czytania

Joanna Tokarska-Bakir

PÓŁ STRONY: List perski o wzorach kultury

Joanna Tokarska-Bakir

Joanna Tokarska-Bakir

„Jak można być Persem?” - zapytywał Monteskiusz, chcąc wyrazić stan umysłu paryżan zdumionych cudzą odmiennością. To mój stan umysłu po przyjeździe do Ameryki. Aby przetrwać, uczestniczę w orientations, szkoleniach, organizowanych przez Biuro Zasobów Ludzkich mojego uniwersytetu. Orientation może dotyczyć wszystkiego: cen żywności, autobusów i samochodów, szkół podstawowych i średnich, ubezpieczeń i podatków. Mnie najbardziej zainteresowało szkolenie dotyczące Amerykanów.

Każdy zna zwrot „This is America”, w filmach kierowany zazwyczaj pod adresem zdezorientowanego cudzoziemca. Na szkoleniu rozdano niebieskie kartki, wypełnione zwięzłą odpowiedzią na pytanie, co to właściwie znaczy. Nie dość, że udało im się co do tego zgodzić, to jeszcze zmieścili odpowiedź na jednej stronie! Zamieszczam ją poniżej, we własnym przekładzie.

Temat: Dlaczego Amerykanie zachowują się tak, jak się zachowują? Amerykańskie wartości kulturowe i ich wpływ na zachowanie Amerykanów.


Wartość

Objaśnienie

Wpływ na zachowanie

1.kontrolowanie
otoczenia

ludzie mogą i powinni sprawować kontrolę
nad naturą, własnym otoczeniem i przeznaczeniem; przyszłości nie wolno pozostawiać własnemu losowi

społeczeństwo pełne energii, zorientowane na cel; przekonane, że sprawuje kontrolę nad własnym przeznaczeniem

2. zmiana
/mobilność

zmianę uważa się za
coś pozytywnego,
dobrego, oznaczającego postęp i wzrost

społeczeństwo ruchliwe geograficznie, ekonomicznie i społecznie

3. czas i jego
kontrolowanie

czas stanowi wartość; osiąganie celów zależy od produktywnego wykorzystywania czasu

skuteczność zależy od terminowości i punktualności

4. równość
/egalitaryzm

ludzie mają równe
szanse; są ważni ze
względu na to, kim są,
a nie ze względu na pochodzenie czy status

Amerykanie traktują wszystkich tak samo,  niezależnie od rangi czy statusu, z poszanowaniem zróżnicowania rasowego/etnicznego

5. indywidualizm, niezależność i prywatność

ludzi uważa się przede wszystkim za jednostki z indywidualnymi potrzebami, nie zaś za członków określonej
grupy; prywatność stanowi wartość

Amerykanów uważa się za skupionych na sobie, nieco odizolowanych i dość samotnych

6. samopomoc

Amerykanie szczycą
się swoimi osiągnięciami; nie oczekują, by takie czy inne pochodzenie przyczyniało się do uzyskania pozycji społecznej

Amerykanie szanują innych ze względu na ich osiągnięcia, nie zaś pochodzenie czy przynależność rodzinną

7. współzawodnictwo
i wolna przedsiębiorczość

Amerykanie
uważają,
że współzawodnictwo wydobywa z ludzi to, co w  nich najlepsze, a wolna przedsiębiorczość oznacza postęp i dobrobyt

współzawodnictwo jest postrzegane lepiej niż współpraca; obejmuje ono zarówno jednostki, jak i  grupy

8. zwrócenie ku przyszłości/optymizm

Amerykanie uważają, że niezależnie od tego, co się działo lub dzieje,
przyszłość będzie lepsza
i szczęśliwsza

nie ceni się tak przeszłości; wypatruje się tego, co nadchodzi, z naciskiem na najbliższe zadania

9. skupienie
na działaniu i pracy

Amerykanie sądzą,
że praca jest moralnie słuszna, w odróżnieniu od marnotrawienia czasu; aktywność wynosi się ponad bierność

akcent na „robić“ zamiast „być“; życie codzienne jest szczelnie wypełnione pracą i terminami zadań

10. nieformalność

Amerykanie uważają,
że nadmierna formalizacja stosunków jest „nieamerykańska”
i stanowi przejaw
arogancji
i wywyższania się

swobodne, partnerskie relacje między ludźmi niezależnie od ich statusu; zasada mówienia sobie po imieniu

11. bezpośredniość,
otwartość, szczerość

można ufać tylko tym,
którzy patrzą prosto
w oczy i mówią, jak się sprawy mają; prawdę ceni się wysoko, niezależnie od tego,
jaka ona jest

Amerykanie mają skłonność do mówienia prawdy prosto w oczy, bez względu na obawę kompromitacji lub uszczerbku na honorze

12. pragmatyzm
/skuteczność

pragmatyzm i logika
to najważniejsze
przesłanki przy podejmowaniu
decyzji

decyzje podejmuje się w sposób praktyczny i realistyczny, biorąc pod uwagę względy bardziej logiczne niż emocjonalne

13. materializm/żądza posiadania

dobra materialne są
uważane za sprawiedliwą nagrodę za ciężką pracę; uzyskiwanie ich często stawia
się na pierwszym planie
w stosunku do dóbr innego rodzaju

Amerykanów często postrzega się jako materialistów, bardziej dbających o dobra materialne niż o  relacje międzyludzkie


Co robi Europejczyk w zetknięciu z podobną tabelą? Kontempluje. Niedowierza.  Dopasowuje do własnych doświadczeń. Potem pyta o źródło badań, co zrobiliśmy wraz z kolegą Niemcem. Źródło ustalamy bez trudu. Autorem tabeli jest Robert L. Kohls, przedsiębiorczy antropolog kultury, który z trzynastopunktowego zestawienia The Values Americans Live By (1984) uczynił prywatną instytucję. W Polsce z grubsza odpowiada jej to, co za pieniądze podatnika robi Narodowe Centrum Kultury. Badania pozostają zagadką. Teraz wchodzimy na stronę założonej przez Kohlsa instytucji, która od lat trzydziestu żyje ze sprzedaży jego pomysłu. Nie ma wątpliwości: podobnie jak w Polsce, tak samo w Ameryce antropologia może być agresywną polityką historyczną.


Tekst dostępny na licencji Creative Commons BY-NC-ND 3.0 PL.