Europy w Europie już nie ma Rozmowa z Teresą WorowskąLiteratura „Spotkanie Węgrów z prozą Máraiego – choć żywiołowe i emocjonalne – odbyło się dopiero w trzecim pokoleniu” – rozmowa z tłumaczką
Afrykańscy pisarze patrzą na Zachód Rozmowa z Michałem LipszycemLiteratura Na podstawie powieści Couto i Ondjakiego czytelnik może odnieść mylne wrażenie, że poziom pisarzy luzoafrykańskich jest wysoki, a dziedzictwo kontynentu cudownie procentuje w literaturze
Marías król Redondy Rozmowa z EWĄ ZALESKĄ i CARLOSEM MARRODÁNEM CASASEMLiteratura „Tą literaturą rządzi hiszpański tryb subjuntivo, żaden inny język europejski nie pozwala na takie cieniowanie możliwości” – rozmowa tłumaczy hiszpańskiego pisarza
Sebald rozlicza Niemców Rozmowa z Andrzejem KopackimLiteratura „Wojna powietrzna i literatura” to książka ze śladami wielkiej swady narracyjnej, ale summa summarum niedobra
Obsesje i kompulsje Rozmowa z Maciejem ŚwierkockimLiteratura Nie czytam wcześniej książek, które mam tłumaczyć. Praca na nieznanym terenie sprawia mi większą frajdę, lubię być zwodzony albo uwodzony przez autora niczym zwyczajny czytelnik
Mo Yan i jakieś trzysta sylab Rozmowa z Małgorzatą Religą i Agnieszką WalulikLiteratura Tłumaczenie z chińskiego jest trudne, też dlatego, że orzeczenie często znajduje się na końcu – więc trzeba najpierw przebrnąć przez kilka linijek opisu gdzie, jak i kiedy, by dopiero na sam koniec dowiedzieć się, kto właściwie i co
Nie wstydźcie się szmiry Rozmowa z Dariuszem ŻukowskimLiteratura „Wszyscy rozmawiają o pieniądzach, ale mało kto pyta, po co w ogóle są tłumacze i co by się stało, gdyby 80 procent jutro teleportowało się na Tytana badać morza metanu. Może nic wielkiego” – rozmowa z tłumaczem Susan Sontag
Tłumacz stawia na swoim Rozmowa z Stefanem IngvarssonemLiteratura Nigdy nie tłumaczyłem polskiego autora, który byłby heteroseksualnym mężczyzną. Przekładałem Gombrowicza i Witkowskiego, a także poetki. Ale to nie są decyzje ideologiczne. Po prostu szukam w tekście wrażliwości, która do mnie przemawia
Półtorej oktawy na dzień Rozmowa z Czesławem RatkąLiteratura „Wydałem 200 egzemplarzy. Redakcję zrobiła moja córka, zakładkę i mapę – syn, a opracowaniem graficznym zajęła się jego dziewczyna” – rozmowa z autorem nagrodzonego przekładu chilijskiej epopei narodowej
Nic nie zgrzyta Rozmowa z Andrzejem JagodzińskimLiteratura Największą trudność w tłumaczeniu z czeskiego na polski sprawiają fałszywi przyjaciele, czyli słowa, które brzmią podobnie, a znaczą co innego. Bliskość naszych języków jest dla tłumacza strasznie niebezpieczna
Energia elektryczna Rozmowa z Katariną Šalamun-BiedrzyckąLiteratura Po słoweńsku tłumacz to przewodnik, prevajalec – ktoś, kto prevaja, czyli przenosi istotę dzieła. To nigdy nie jest creatio ex nihilo – autor i tłumacz pomagają tylko osiągnąć pełnię czemuś, co już istnieje
Skandalistki łagodnieją na starość Rozmowa z Katarzyną BartkiewiczLiteratura Colette zdawała sobie sprawę z siły oddziaływania obrazu, żyła w czasach pierwszej rewolucji medialnej. Znała się też na reklamie, pojawiły się lody „Klaudyna”, balsam, perfumy, skarpetki, a nawet papierosy sygnowane imieniem bohaterki cyklu
Zajęcie dla dociekliwych paranoików Rozmowa z Anną SawickąLiteratura Kiedy tłumaczę utwory Cabrégo z katalońskiego, zakładam cały warsztat dodatkowych dokumentów. Tak powstał na przykład plik „spodnie”. Temat może nie jest tak skomplikowany jak „skrzypce”, ale też ma swoje zagwozdki
Mapa pokrywa terytorium Rozmowa z Małgorzatą ŁukasiewiczLiteratura Ostatecznie tłumacz pracuje sam, to jasne, ale dobrze jeśli od czasu do czasu wzbudza w sobie wrzawę cudzych głosów, krzyczących, że tu słowo nietrafne, tu rytm zdania się załamuje, a tu zgrzyt
Praca na styku Rozmowa z Barbarą Kopeć-UmiastowskąLiteratura „Jest coś nadprzyrodzonego we władzy, jaką język miewa nad człowiekiem i może lepiej zanadto w to nie wnikać – i do końca nie ufać, bo potrafi wywieść na manowce” – rozmowa z tłumaczką Jamesa i Bowlesa
Tłumaczenie jako podglądanie Rozmowa z Katarzyną TubylewiczLiteratura Tłumacz nie powinien zbyt szybko rozumieć. Zawsze warto często i dużo sprawdzać – najłatwiej popełnia się błędy, tłumacząc to, co wydaje się oczywiste. Przydaje się odrobina niepewności
Niektórzy nie lubią poezji Rozmowa z Bernhardem HartmannemLiteratura Być może tłumacze literaccy są ostatnimi prawdziwymi filologami na świecie. Kiedy tłumaczę, całkiem staroświecko pytam o intencję autora, bo ją muszę oddać w przekładzie
Nauczyłem się hiszpańskiego, by dotrzeć do Azteków Rozmowa z Davidem DamroschemLiteratura W mojej katedrze na Harvardzie zakładano, że na zajęcia o literaturze francuskiej przynosi się ze sobą oryginał. Dzisiaj może być na nich ktoś z Chin, kto posługuje się czterema innymi językami, ale nie francuskim. Nie istnieje wspólny zestaw języków
Potrzebny jest wielki lodołamacz Rozmowa z Markiem KazmierskimLiteratura Trzy lata temu ekspert od literatury światowej z „The Independent” ogłosił, że odkrył genialnego młodego polskiego pisarza. W ręku trzymał „Duklę” Stasiuka
Śmierć i literatura dla dzieci Rozmowa z Anną WęgleńskąLiteratura Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jej książki są pisane językiem prostym, więc i nietrudnym do przekładu. Ale ta prostota jest podporządkowana ścisłym regułom – rozmowa z tłumaczką Astrid Lindgren
Lubię czarne dziury Rozmowa z Sorenem GaugeremLiteratura Alice Munro to takie liryczne pochwały banalnego życia, jakie kulturalny mieszczanin lubi poczytać na łamach „New Yorkera”. Polska literatura o wiele lepiej poradziła sobie z kompleksem niższości. Zawsze chciałem ją tłumaczyć
Myśleć. Sprawdzać Rozmowa z Katarzyną KotyńskąLiteratura „Miałam problem z żarówkami. Nie mogłam dojść, co oznaczają te ukraińskie terminy. A to były nasze jarzeniówki, które po ukraińsku nazywają się kosmicznie” – rozmowa z tłumaczką Oksany Zabużko
Wyrywanie wątroby Rozmowa z Michałem KłobukowskimLiteratura Wielu książek nie chciałem tłumaczyć, żeby nie spędzać w świecie wyobraźni ich autorów długich miesięcy. Coetzee jest moim pisarzem, ale z przykrością wchodzę w jego szary, bezkrwisty świat
Tłumacz nie może być kochankiem tekstu Rozmowa z Jerzym JarniewiczemLiteratura Nie wiem, czy zdołałbym stworzyć przekład, który odpowiadałby mojej wiedzy o Larkinie czy Eliocie. Zbyt głębokie osadzenie w twórczości autora bywa paraliżujące. Podobnie jak brak dystansu. Miłość i przekład się wykluczają
Legenda o wilkołaku Rozmowa z Anną WasilewskąLiteratura Dzieje „Rękopisu znalezionego w Saragossie” były równie niezwykłe na etapie powstawania, jak i wydań – rozmowa z autorką nowego przekładu
Fantastyka jest literaturą absolutną Rozmowa z Piotrem W. CholewąLiteratura „Chciał, żeby świat był sprawiedliwy, przynajmniej ten dyskowy. I uważał, że ludzie są zasadniczo dobrzy” – rozmowa z tłumaczem Terry’ego Pratchetta
Znam sto tysięcy słów Rozmowa z Janem GondowiczemLiteratura Niektórzy upajają się zapachem wina czy sera, a dla mnie najbardziej czarodziejski jest zapach smaru z mikroskopu. Później tak działał na mnie zapach dobrze przesmarowanej maszyny do pisania
Żywioł wartkiej mowy Rozmowa z Jackiem GiszczakiemLiteratura Alain Mabanckou pytany, czy ma problemy z językiem francuskim, odpowiada: „To język francuski ma problemy ze mną”. W „Kielonku” czy „Zwierzeniach jeżozwierza” jedynym znakiem przestankowym jest przecinek
Na początku lutego, dokładnie siedemnastego Rozmowa z Moniką MuskałąLiteratura Słyszałam o tłumaczce, która chciała się spotkać z Bernhardem i czekała na niego w jego kawiarni. Gdy się pojawił, napisała na serwetce, kim jest i że chciałaby chwilę porozmawiać. Podobno zmiął serwetkę i wyszedł
Rynek ceni grafomanów Rozmowa z Marcinem WróblemLiteratura Istnieje mityczne wyobrażenie „literackiej polszczyzny”, przenoszone jak olimpijski płomień przez pokolenia, i choćby oryginał był napisany najczarniejszym slangiem, po polsku bohaterowie będą mówić ładnie i gładko, czasem jak się zdenerwują, to powiedzą „o kurde!”
Duńczycy nie czują kompleksów Rozmowa z Bogusławą SochańskąLiteratura Pracuję nad kilkoma książkami równocześnie, tu Andersen, tam poezja współczesna, tam znów książki dla dzieci – jeśli natknę się na taką, która mnie zachwyci. Leżą w komputerze i dojrzewają. Mam w sobie wielką zachłanność na przekładową pracę
Rytm, melodia i rachunek sylab Rozmowa z Ryszardem EngelkingiemLiteratura Flaubert był mieszczuchem i dobrze czuł się w mieszczańskim ciepełku. Ale ganił się za to i w ramach swoich konserwatywnych przekonań wybrał jednak własną, osobną drogę. Boy ma rację, pisarz uciekał w sztukę przez wielkie „S”, do której miał bałwochwalczy stosunek
Dar łączenia sprzeczności Rozmowa z Marią MakuchLiteratura Roald Dahl był heretykiem, wyprzedził epokę i przełamał konwencję pisania dla dzieci. Potrafił ukazać tępotę i okrucieństwo dorosłych. Wiedział, jak szokować, przerażać i rozśmieszać – rozmowa z tłumaczką biografii angielskiego pisarza
Pisarzem nie zostaje się, by zginąć Rozmowa z Mohammadem HabeebemLiteratura W Syrii wszyscy funkcjonują w ciagłym poczuciu zagrożenia, wiedząc, że ramy ich życia wytyczają niewidzialne czerwone linie, których nie wolno przekraczać – mówi syryjski tłumacz i działacz społeczny
Ludzie na moście Rozmowa z Anną MizrahiLiteratura Ece Temelkuran wiele uwagi poświęca ludziom pokrzywdzonym przez wojny, rewolucje i zmiany polityczne. To raczej nie wojna, ale właśnie ci, którzy najbardziej na niej cierpią, są dla niej punktem odniesienia – mówi tłumaczka tureckiej pisarki
Trzy klocki w puzzlach Rozmowa z Piotrem PazińskimLiteratura Tłumaczenie Agnona daje radość i przedziwnie uspokaja. Człowiek jest sam na sam z hebrajskim tekstem. To bardzo kojące. No bo reszta, wiadomo: bolą oczy, boli kręgosłup, boli tyłek, bolą zęby od landrynek, w żołądku chlupie kawa – mówi tłumacz „Przypowieści o skrybie”
Wisielczy humor Rozmowa z Agnieszką ŻukLiteratura Ciekawe, że słowo „Polska” pojawia się tak często we współczesnej literaturze polskiej. We francuskiej „Francja” pojawia się znacznie rzadziej i to na przykład w postaci zjedzonego rano croissanta albo wypitej na szybko kawy
Śledziona zamiast wyrostka Rozmowa z Marcinem SzustremLiteratura O co chodzi w całej tej edytorsko-przekładowej zabawie? O trudną miłość do trudnych tekstów, o umiejętność zarażenia tą miłością innych – mówi sekretarz redakcji „Literatury na Świecie”, tłumacz „Alfreda i Ginewry” Jamesa Schuylera
Rozmontowywanie ideałów Rozmowa z Jackiem DehnelemLiteratura Larkin bezlitośnie obiera nas z fałszywych mitów i przekonań – dlatego był niekiedy atakowany przez tych, którzy wolą dostarczać czytelnikom leków przeciwbólowych – mówi tłumacz „Zimowego królestwa”
Protetyka Rozmowa z Tomaszem S. GałązkąLiteratura Zawsze widzę w czytelniku przekładu osobę o niepełnej sprawności, bo niezdolną do zapoznania się z oryginałem. Indywidualne dopasowanie protezy jest niemożliwe, ale staram się, żeby chociaż nie sprawiała bólu – mówi tłumacz „Długiego marszu w połowie meczu” Bena Fountaina
Tata Małego Wila Syna Policjanta Rozmowa z Martą ListewnikLiteratura „Jedna księżycowa noc” Pricharda kryje w sobie tyle sensów i tajemnic, że nad przekładem można by pracować całe życie. Obawiam się, że za kilka lat będę z niego bardzo niezadowolona – mówi autorka pierwszego tłumaczenia walijskiej powieści na polski
Czy warto się dręczyć Rozmowa z Wojciechem CharchalisemLiteratura Nie ma znaczenia, jakie kursy ukończymy, po prostu trzeba robić swoje. Tłumaczenia można się oczywiście uczyć, ale nauczyć się można tylko poprzez praktykę. Zgłębiając teorie, w najlepszym razie zostaniemy teoretykami przekładu – mówi tłumacz Cervantesa i Pessoi
Dwa żale Rozmowa z Jackiem KoniecznymObyczaje Do XIX wieku były cztery „humory” – krew, żółć, czarna żółć i flegma. Wraz z postępem medycyny i psychologii okazało się, że potrzebny jest nowy język do mówienia o tych stanach – rozmowa z tłumaczem „Księgi ludzkich uczuć”
Przepisywanie Rozmowa z Renate SchmidgallLiteratura Język jest żywiołem generującym różne znaczenia i przeważnie wysławiającym coś, o czym autor sam do pewnego stopnia nie wie. Wiersze wiedzą więcej od autorów, są mądrzejsze od własnych twórców – mówi tłumaczka literatury polskiej na niemiecki
Bomby atomowe Rozmowa z Justyną CzechowskąLiteratura „Przejdź do historii” Linn Hansén to tom, który wypruwa flaki z ładnie poukładanego podręcznika do historii i układa je zupełnie inaczej. A raczej zgniata historię w kulkę i rzuca nam ją między oczy – mówi autorka polskiego przekładu
Fińskie osobliwości Rozmowa z Sebastianem MusielakiemLiteratura Finowie są raczej dumni ze swojej inności językowej i fenomenalnie skuteczni w promowaniu swojego języka i kultury za granicą, choć akurat z Polską mają trochę pod górkę – mówi tłumacz i wydawca literatury fińskiej
Najmłodsza naczelna na świecie Rozmowa z Ewą Penksyk-KluczkowskąLiteratura Nie trzeba było mieć żadnego rozeznania rynku. Trzeba było wydawać, co podleci, wszystko się sprzedawało w ogromnych nakładach – o rynku książki na początku lat 90. opowiada redaktor naczelna legendarnego wydawnictwa Phantom Press
Wspólne interesy Rozmowa z Lajosem PálfalvimLiteratura Dla tłumacza nie ma klasyków i współczesnych, są tylko dobrze albo niedobrze napisane zdania – mówi autor ponad pięćdziesięciu przekładów literatury polskiej na język węgierski
Skromny człowiek renesansu Rozmowa z Ryszardem TurczynemLiteratura „Budowniczy ruin” Herberta Rosendorfera okazał się pionowym startem w niemieckiej literaturze końca lat 60. – oto nieznany nikomu trzydziestopięciolatek zaszokował wszystkich rozbudowaną szkatułkową powieścią, w której roi się od przezabawnych erudycyjnych ekskursów
Tak samo, ale inaczej Rozmowa z Jolantą KozakLiteratura Lubię czuć opór materiału, lubię, jak praca nie idzie mi zbyt gładko. Dlatego niezmiernie cieszę się z Wallace’a, to najtrudniejszy pisarz, jakiego w życiu tłumaczyłam
Przerabiać świat na książki Rozmowa z Małgorzatą SzczurekLiteratura Małe wydawnictwo przypomina laboratorium albo centrum kosmiczne – można sobie pozwolić na poszukiwanie rzadkich pierwiastków, eksperymenty, loty na orbitę – mówi redaktorka naczelna wydawnictwa Karakter
Usiąść i szlifować Rozmowa z Wiktorem DłuskimLiteratura Przedstawiono mi „Siódmą funkcję języka” Bineta jako kryminał. No to ja na to jak na lato. Marzyłem, żeby po „Martwych duszach” przetłumaczyć jakąś normalną powieść. Trafiłem z deszczu pod rynnę
Pomarańczowy kask górniczy Rozmowa z Anetą KamińskąLiteratura Lubow Jakymczuk pochodzi z Pierwomajska, miasteczka na Donbasie. W swojej poezji dokumentuje gwałty, śmierci, zniszczenia całych miast. Świat dzieciństwa rozpadł się na jej oczach, ale nie ma w niej nienawiści, tylko próba zrozumienia
Gin i jałowcówka Rozmowa z Markiem Bieńczykiem i Anną WasilewskąLiteratura Oto pojawia się facet z południa. Outsider spod pełnego słońca. Pod przejrzystym niebem inaczej się kształtuje spojrzenie na świat niż w zamglonej północnej Francji – rozmawiamy z tłumaczami dwóch nowych przekładów Camusa
Pożyczona maszyna do szycia Rozmowa z Andrzejem SosnowskimLiteratura Elizabeth Bishop nie jest seryjną morderczynią mrzonek, fikcji, pragnień i pobożnych życzeń. Chciałaby w miarę dostępnych możliwości dobrze się czuć, a lubiąc życie, lubi przekornie fantazjować
Był sobie tłumacz Rozmowa z Tomaszem Pindlem i Bereniką KołomyckąLiteratura Warto zajrzeć przez ramię tłumaczom, którzy wykonują naprawdę barwną pracę. Ten, kto to przeczyta, po prostu zrozumie, na czym ona polega: zarówno w sensie procesu twórczego, jak i realiów praktycznych – mówią twórcy komiksu o przekładzie
Z otchłani w otchłań Rozmowa z Marcinem SzustremLiteratura „Ostępy nocy” Djuny Barnes to powieść zupełnie szalona, miejscami jadowicie ironiczna, miejscami osobliwie wzniosła, a przy tym jakoś heroicznie wsobna, kolczasta, wolna od troski o to, czy się komukolwiek spodoba
Pod drzwiami Hermesa Rozmowa z Miłoszem Biedrzyckim i Rafałem WawrzyńczykiemLiteratura Tomaž Šalamun był słoweńskim Allenem Ginsbergiem występującym w teledysku Boba Dylana, a w jakiejś mierze może i samym Bobem Dylanem, tyle że bez gitary i harmonijki. Jego wpływ na pokolenie obecnych trzydziesto- i czterdziestolatków piszących poezję w Polsce był ogromny
Kłopoty z zieloną dziewczyną Rozmowa z Marcinem KurkiemLiteratura W utworach, które sam przełożyłem, starałem się pokazać, że Lorca wcale nie jest taki słodki i natchniony – rozmowa z tłumaczem
Opcja na Kosińskiego Rozmowa z Aleksandrą AmbrosLiteratura Kiedy zajechaliśmy pod księgarnię Czytelnika na spotkanie autorskie, kłębił się tam potworny tłum. Milicja kierowała ruchem, kolejka sięgała aż do ulicy Prusa. Kosiński spytał: „To do sklepu mięsnego?”. A to było po „Malowanego ptaka”
Język lisiecki Rozmowa z Sławą LisieckąLiteratura Kiedy parę lat temu dostałam ważną niemiecką nagrodę za pracę przekładową, kupiłam samochód, a za resztę pieniędzy, na swoje nieszczęście, założyłam wydawnictwo
Kamień z pola bitwy Rozmowa z Grzegorzem FranczakiemLiteratura Zarażenie śmiercią i przekonanie o jej wszechobecności Ungaretti przyniósł już ze sobą na wojnę. Doświadczenia z frontu były tylko potwierdzeniem przeczuć, które miał jako bardzo młody chłopak
Dialogi z dyktafonu Rozmowa z Agnieszką Lubomirą PiotrowskąTeatr Starałam się oddać styl Czechowa, jakim go słyszę, a nie polszczyzną sprzed 120 lat. Zależało mi, żeby polski widz czuł, że Czechow mówi o nim i otaczającym go świecie
Mało robię zdjęć Rozmowa z Agnieszką SowińskąLiteratura Odbiłam się od kilku wydawnictw, słysząc, że choć książka Stiepanowej „Pamięci pamięci” „zapowiada się ciekawie”, jest zbyt trudna na polski rynek – rozmowa z tłumaczką
Więcej niż dwa języki Rozmowa z Karoliną DrozdowskąLiteratura Kilka lat pracy nad norweskimi sagami nauczyło mnie, że nie można lekceważyć nawet najprostszego pozornie oryginału. I że jedynym kryterium oceny literackiej jakości jest horyzont oczekiwań czytelnika
Szukanie żyły Rozmowa z Krzysztofem MajeremLiteratura Wygibasy językowe odwracają czasem uwagę od braków innego rodzaju, ale i tak mnie to bardziej interesuje niż smutna, przytomna rzeczowość większości tego, co nazywamy dziś literaturą – rozmowa z tłumaczem
Zmiana ogniskowej Rozmowa z Magdą HeydelLiteratura Prawdziwa zabawa w przekład zaczyna się wtedy, gdy trzeba dogadać się z polszczyzną, żeby zechciała zrobić to, co nam po głowie chodzi, ale jednocześnie dogadać się ze sobą w sprawie: co ja tu w istocie czytam
Powszechna dziwność Rozmowa z Maciejem PłaząLiteratura Arthur Machen wiedział, że tego, co niesamowite, nie trzeba pokazywać. Bohaterowie jego książek często wyruszają na poszukiwanie niesamowitości, które czają się wśród walijskich wzgórz, i ślad się po nich urywa. Nie da się dotknąć tajemnicy bez kary
Odkopać kości Rozmowa z Agnieszką Schreier i Miłoszem WaligórskimLiteratura Dla niektórych przeszłość jest tak dokuczliwie bolesna, że wciąż muszą opowiadać ją od nowa. Ważne, aby literatura obolałych narodów dostała swoją szansę na przekład – mówią tłumacze poezji bośniackiej i czarnogórskiej
Astrologowie ogłaszają: Trzeba grać Rozmowa z Januszem Mrzigodem i Ryszardem ChojnowskimMedia Często nie znamy kontekstu, tłumaczymy, domyślając się, co tam może być. Im większe doświadczenie, tym częściej trafiamy. Ale też nie zawsze. Żeby dobrze tłumaczyć gry, powinno się być graczem – mówią dwaj najdłużej działający tłumacze gier komputerowych w Polsce
Trzy tygodnie, naprawdę Rozmowa z Andrzejem Sobolem-JurczykowskimLiteratura Kłóciłem się z redaktorką o każde zdanie. „Po polsku tak się nie mówi” – krzyczała, a ja odpowiadałem: „Po hiszpańsku też się tak nie mówi”. Przecież u Borgesa każde zdanie ma być dla czytelnika zaskoczeniem. Straszne awantury z tego były
Polski jest dialektem śląskiego Rozmowa z Grzegorzem KulikiemLiteratura Nie wiem, czy większość moich czytelników już się urodziła. Może Ślązacy będą to masowo czytać za osiemdziesiąt lat? Jeżeli się rozpłyniemy w polskości, to dobrze, żeby chociaż te przekłady zostały w bibliotekach, żeby coś po nas zostało, gdy my już przeminiemy