/ Maciej Jakubowiak

Wydawało mi się, że krytyka powinna być bezkompromisowa, a książki są ważniejsze od ulotnych znajomości, ważniejsze od koneksji i kurtuazji, że książki są po prostu najważniejsze. Uwielbiałem to. Dziś nie jestem z tego dumny

W „Polaku” Coetzee sugeruje, że jeśli można gdzieś szukać nadziei, to w pracy tłumaczy i tłumaczek. Może jest skazana na porażkę, bo doskonały przekład, tak jak doskonałe porozumienie, nie jest możliwy, ale przynajmniej próbują

W całej tej przygodzie z książkami było coś, czego wtedy jeszcze nie rozumiałem, a co objawiało się niejednoznacznymi emocjami oraz burczeniem w brzuchu. Coś jak obietnica, o nieznanej treści, ale obietnica – przedpremierowy fragment książki „Hanka. Opowieść o awansie”

Jeśli mamy dziś kłopot z przymusem nowości, to dlatego, że nie pozwala nam się powtarzać. Tymczasem problemy, z którymi zderzamy się w ostatnich latach, uparcie nie chcą być innowacyjne

Żeby załapać się na wirtualną rezydencję w Australii, obiecałem przeczytać kilka książek poleconych przez organizatorów. Wyobrażałem sobie, że dowiem się czegoś niestereotypowego. Na pierwszej z okładek mężczyzna całuje się z kangurzycą

Z perspektywy liberalnej mieszkanki Bratysławy chciałam pokazać, że nie możemy marginalizować ludzi żyjących w rejonach wiejskich. Także dlatego, że ich kultura jest dziś wykorzystywana przez faszystów – mówi autorka powieści reporterskiej „Czepiec”

„Gdzie jesteś, piękny świecie” toczy się w napięciu między gadaniem o sobie i gadaniem o świecie, między poglądami a życiem. To stąd wyłania się podstawowy dylemat tej książki: po co czytać Sally Rooney, kiedy świat płonie?

Jak się nie krzyczy na protestach, to zbiera się ciuchy, gotuje zupy, szyje maseczki, ustawia przelewy, podpisuje petycje. Nic dziwnego, że pojawił się inny styl robienia literatury, spleciony ze zmianami, jakie zaszły w naszych gardłach i nogach

Może to konstrukcja opowieści o awansie wikła je w trudności, z których nie da się wybrnąć? Literatura woli historie samotnych bohaterów. A trudno w ten sposób opowiedzieć o tym, co zbiorowe, rozciągnięte w czasie, powszechne, powszednie

Chcę w literaturze absolutnie wszystkiego. W „Shuggiem Bainie” Douglas Stuart wiele mi z tego daje: emocje, języki. I robi takie rzeczy z dialogami, że warto było poświęcić na to pół roku – mówi tłumacz powieści

W „Małych rączkach” i „Świetlistej republice” Andrés Barba bawi się językiem jak dziecko, niefrasobliwie, nieodpowiedzialnie i niebezpiecznie. Pokazuje przy tym, że to, co jest narzędziem okrucieństwa, jest też siłą napędową literatury

Jeżeli budujemy świat, który jest niesprawiedliwy, to musimy liczyć się z tym, że w pewnym momencie słabsi się ogarną i spalą nam chaty. Nie chodzi o miejsce, w którym się żyje, ale o to, jakie się buduje stosunki z osobami wokół – mówi autorka powieści „Łyski liczą do trzech”

Przyjemność, jaką można czerpać z nowej powieści Zyty Rudzkiej, jest raczej perwersyjna i polega na przyglądaniu się powolnej, choć nieuchronnej dekompozycji. To nie przypadek, że sflaczałe tkanki męskie świetnie się nadają na materiał poglądowy w studiach nad śmiercią

„Kiedy czuję, że posługuję się kalką, kiedy słyszę kalkę we własnych ustach albo widzę ją w tekście, to jest to dla mnie dyshonor. Kalki to fałszywe myśli. Cheaty” – mówi nasza felietonistka

Moi bohaterowie chcą trochę energii, żeby żyć. Tylko tyle. Masa ludzi z problemem bezpłodności jest dziś pozbawiona jakichkolwiek rytuałów. Nie ma nic gorszego niż dawać fałszywą nadzieję, ale wierzę w rytuał literatury

Czy na pewno Jezus z tytułu powieści Coetzeego to ten Jezus? W końcu bohaterowie mówią po hiszpańsku – a to właśnie w Hiszpanii i w Ameryce Łacińskiej Jesús jest po prostu popularnym imieniem nadawanym chłopcom

O sukcesach mówi się czasem, że zamykają usta krytykom. W kontekście literatury brzmi to jednak złowrogo. Byłoby świetnie, gdyby Literacka Nagroda Nobla dla Olgi Tokarczuk prowokowała do poważnej, rzetelnej i wciągającej dyskusji

„Poniewczasie” Wita Szostaka to dziennik twórczej niemocy. Jednak z niedomagania wpisanego w samą formę dziennika autor próbuje wycisnąć własny pomysł na literaturę. Albo inaczej: dorabia kryzysowi, w który wpadł, poważnie brzmiące wymówki

Skoro literatura to finansowe nieporozumienie, budżetowa otchłań, ekonomiczna studnia bez dna – to nasuwa się pytanie oszałamiające w swej prostocie: dlaczego ktoś w ogóle bierze się za pisanie?

Można co najwyżej opowiadać o swojej zmarłej matce, dołączając do innych, którzy opowiadają o swoich matkach, nawet jeśli podstawa porównania jest chwiejna. Te opowieści nigdy się nie kończą

Postaciom z debiutanckiej książki Iana Kempa nawet wygrana na loterii niewiele może pomóc. Bo też prekariat to nie tylko debet na koncie, ale przede wszystkim stan ducha, sposób życia, horyzont wyobraźni

Bułgarzy mają silne poczucie, że nikt ich nie rozumie, ale nie dlatego, że robią słabszą kulturę albo że nie mają polityki kulturalnej, tylko dlatego, że ich kultura jest po prostu nieprzekładalna – mówi tłumaczka literatury bułgarskiej wyróżniona nagrodą „Literatury na Świecie”

Nowa powieść Twardocha jest jak hollywoodzkie filmy o amerykańskim rasizmie, wypuszczane z wielkimi fanfarami dla zamaskowania faktu, że w samym Hollywood panuje ten sam rasizm

„Stopa od nogi”, debiut Marty Kozłowskiej, miota się między nieskrępowaną, zabawną, ożywczą literacką grą a tanią (i wtórną) satyrą na nowoczesność

„Opowiadania bizarne” Olgi Tokarczuk wcale bizarne nie są, wprost przeciwnie, są całkiem oswojone. Niesamowity sztafaż przesłania w nich to, co najbardziej swojskie: zwykłą samotność

Świetnie, zdawałoby się: modne tematy, chwytliwe tytuły, godna pozazdroszczenia pracowitość. Gdzie więc tkwi problem? Kuba Wojtaszczyk nie umie pisać. I to nie umie, by tak rzec, piętrowo

Literatura jest ćwiczeniem wyobraźni. Ale czy żeby osiągać ten skutek, nie musi być jednocześnie jakąś formą przemocy? „Lata szkolne Jezusa” Coetzee’ego to powieść, która nie chce nikogo uwodzić

Literacka wyobraźnia futurystyczna, którą jeszcze przed kilku laty uznawano za właściwie wymarłą, powróciła z przytupem. Ale oczekiwanie na świetlaną przyszłość, która w Polsce jakoś nie chce nastąpić, straciło najwyraźniej swoją moc przekonywania

Pomimo skromności zamiarów, Sołtysowi w „Mikrotykach” udaje się wykonać ruch chyba najbardziej radykalny: wykroczyć we współczuciu poza granice instynktu samozachowawczego. Jeśli literatura może nam się jeszcze do czegoś przydać, to do ćwiczenia wrażliwości

Aby otucha oferowana przez literaturę była przekonująca, musi konfrontować z rzeczywistością.Tylko czy przeprowadzona z pełnym przekonaniem diagnoza może pozwolić sobie na błąd, który nazwalibyśmy nadzieją?

Histeryczny realizm rządzący „Republiką świecidełek” Pawła Sajewicza zaczyna ją w końcu przygniatać. Powieść odpuszcza zadanie porządkowania świata i poddaje się rzeczywistości, która przecież sama z siebie nie układa się w żadną opowieść

Gombrowicz doskonale sprawdza się w krajach, w których następuje tąpnięcie, pojawia się kryzys polityczny albo tożsamościowy – mówi autorka pierwszej kompletnej biografii pisarza

Costello Coetzee'ego zdawała sobie sprawę z płonności swoich słów, a mimo to nie porzucała prób zmiany świata na lepsze. Costello Hermetz zdaje sobie sprawę z płonności swoich słów, więc cynicznie wzrusza ramionami, doświadcza swojej cipki i zajada wątróbkę

Pomimo całego transhumanizmu i ekofeminizmu powieści Michała R. Wiśniewskiego okazują się całkiem staroświeckie. Autora ciągnie w stronę pozytywistycznej tendencyjności, która opiera się na wierze w możliwość naprawy świata i w moc literatury

„Wszystko się stało” Joanny Muchy nie jest tylko nieudanym literackim debiutem, w którym pozorny feminizm służy maskowaniu szowinistycznej wyobraźni. Jest również smutnym świadectwem współczesnych stosunków społecznych

Niezależnie od tego, czy satyra Olszewskiego jest wymierzona w internet, w tabloidyzację prasy, czy po prostu w późną nowoczesność – okazuje się jałowa, bo autor temu, co krytykuje, potrafi w „#Upale” przeciwstawić wyłącznie kliszę pierwotnej niewinności

Twórczość literacka nie powinna być publicystyczna. Warto doświadczyć świata bez nazywania, bez oceny, bez osądu – to zjawisko tak magiczne, że komu się chociaż raz udało, będzie się starał do tego wracać przez całą resztę życia

W „Roku królika”, podobnie jak w „Ciemno, prawie noc”, Bator wysyła bohaterkę na głęboką prowincję. Jednak pisarka za nic nie interesuje się rzeczywistym miasteczkiem. Ząbkowice Śląskie stają się pustym ekranem, na który można projektować najdziksze fantazje

Jeśli „Król” miałby być powieścią o społecznym funkcjonowaniu rasizmu, to wypadałoby, żeby Twardoch odrobił lekcję nie tylko z boksu, ale również z nauk społecznych i wrażliwości dla kondycji mniejszości

W czytanych tekstach, choćby tych najbardziej spekulatywnych i abstrakcyjnych, staram się odkrywać ich pierwszy blask. Wracam do języka, bo w nim zachowane są ślady pierwszych intuicji i początków myślenia

W warunkach kryzysu najsilniejsze są podszepty schematów panicznych. Kiedy rozum śpi, budzą się nie upiory, lecz banały. A banały podpowiadają rozwiązania najprostsze: odgrodzenie, izolacja – mówi autor „Poruszonej mapy”

Uwodzicielskość „Żywopłotu” polega na nieustannym podtrzymywaniu napięcia między intymnością a politycznością. W efekcie oba te porządki nabierają wagi, której byłyby pozbawione, jeśli potraktować je rozdzielnie

Trudno, żyjąc w tym kraju i w tym czasie, nie dostrzec, że głównymi bohaterami „Kochanka” Jacka Melchiora są mężczyźni o orientacji homoseksualnej, jednak kiedy czyta się tę powieść, można o tym kompletnie zapomnieć

Literatura uczy życia w stanie rozproszenia, jest mechanizmem obronnym życia po traumie. Dla człowieka późnej nowoczesności to całkowicie niezbędne

W świetle powszechnej afirmatywności krytyki sama literatura zaczyna przypominać szacowną staruszkę, której nie wypada mówić nieprzyjemnych rzeczy, ale od której nie usłyszy się już raczej nic ciekawego

Wartość literatury polega też na tym, że usiłuje ona zachować poszczególność istnienia, wyjątku, odrębności, a zarazem zorganizować to w jakąś pojmowalną całość. Dyskursy polityczne czy filozoficzne dążą natomiast do modelu – rozmowa z Ryszardem Koziołkiem

O atrakcyjności literatury coraz mniej decyduje wyrazistość języka, a coraz bardziej wybór tematu. Stoi za tym często oportunistyczna skłonność do podchwytywania tego, co jest akurat modne

Dominującym tematem „Sztuk i sztuczek” Andrzeja Barta jest schyłkowość artystycznej biografii. Po historii Polski i łódzkim getcie pisarz uznał najwyraźniej, że najciekawszym tematem jest, cóż, on sam

Kiedy Polska przestaje istnieć – to na poważnie. Nihilizm płynie w krwi tego kraju, a niebycie jest tylko wysublimowaną formą bycia. Współczesna literatura jest likwidowaniem Polski zafascynowana

U Franzena internet okazuje się przestrzenią alienujących nieporozumień, uwikłań i fałszywych obietnic. Odwrót od sieci – i „sieciowości” – znajduje nieoczywiste przełożenie na kompozycję jego najnowszej powieści „Bez skazy”

Stawką uwolnienia literatury spod dyktatu autora jest otwarcie na nieprzewidywalność. Nie ma dziś pilniejszego zadania

Jestem pisarzem wizualnym, muszę widzieć rzeczy, żeby móc o nich pisać, muszę je widzieć, zanim nawet pomyślę o pisaniu. Pisanie polega dla mnie przede wszystkim na pamiętaniu własnego życia

Czy istnieje w ogóle coś takiego, jak „teksty Joyce'a”? Niczym mistrz wielkiej intrygi, Joyce popycha swoich adeptów do szaleństwa. Ukazał się „Hotel Finna” w przekładzie Jerzego Jarniewicza

Książki Jasia Kapeli rejestrują pewien proces dokonujący się w publicznej komunikacji. Choć „Dobry troll” to, prawdę mówiąc, literacki gniot

Decyzja o wydaniu książki Dukaja tylko jako e-booka, odrzucenie papieru jako przestarzałego medium, współgra ze światem przedstawionym, w którym zagładzie ulega materia organiczna

Prezentowane na wystawie „Czytać jak książkę” instalacje usiłują odsłonić performatywność w tkance literatury. Rzuca się jednak w oczy, zadziwiająca w tym kontekście, literacka zachowawczość napisanych przez artystów tekstów

„Zwierzęcy punkt widzenia” Barataya wywołuje dojmujące wrażenie na czytelniku, który godzi się na przyjęcie empatycznej perspektywy. Odsłaniany przez historyka spektakl cierpienia jest porażający w swojej totalności

Zdolność do przekraczania zastanego porządku bywa brana za definicję tego, co literackie. Engelking i Zygmunt w swoich futurologicznych powieściach złowieszczo negują jednak samą możliwość pomyślenia zmiany

Przez dwa lata pisałem „Wiersze z metra” w Paryżu, potem zapragnąłem doświadczyć w ten sposób każdego metra na świecie — rozmowa z francuskim pisarzem, członkiem grupy OuLiPo

Queneau usiłował nadać „Psiej trawce” charakter matematycznej konstrukcji, ale żywioł języka bierze tu górę nad metodą

Jacques Jouet sprawdza w „Moim pięknym autobusie”, jak mogłaby wyglądać literatura, gdybyśmy zechcieli zrezygnować z mieszczańskiego przywiązania do zaimków dzierżawczych